Zabór pruski mimo tego, że już od ponad 100 lat należy tylko i wyłącznie do historii, z całą pewnością zostawił swój ślad na terenach Wielkopolski. Mowa tutaj o gwarze, która wykształciła się w Poznaniu i jest mieszanką języka polskiego oraz niemieckiego. Jej unikalna wymowa oraz słownictwo mają często swoje pochodzenie właśnie w języku niemieckim. W przeciwieństwie do
np. kaszubskiego nie jest ona językiem tylko dialektem języka polskiego, tzn. czysto teoretycznie każdy z Was powinien ją bez większych problemów zrozumieć. Czy jest tak naprawdę? Przekonajmy się. Oto fragment popularnej lektury szkolnej, którą "przetminął" Juliusz Kubel -
"I teroz obrócił się do lisa.
- Tej, żegnej! - powiedzioł.
- Tej, żegnej! - powiedzioł lis. - A to jezd moja tajymnica. Prosto jak drut: Dobrze się widzi aby sercym. To co jezd nojwożniejsze, jezd do ócz nie do zobaczynio."
Jest to oczywiście fragment książki pt. "Mały Książę", czyli po poznańsku"Mały Szaranek". Jeżeli ten tekst sprawdził Ci trudności, nie miej obaw. Obecnie w Poznaniu już praktycznie nikt w ten sposób nie mówi. Jest to zaledwie ciekawostka językowa - nie dość, że zabytek to jeszcze na wymarciu. Jednak można jeszcze usłyszeć pewnie różnice w wymowie, do takich różnic należą m.in zamiana "e" na "y", czy "eł" na "oł" oraz oczywiście dodawanie "Tej!" jako wykrzyknienie.
Obecnie można zauważyć wzrost w popularności gwary, w internecie są publikowanie różnego rodzaju słowniczki, na ulicy pojawiają się plakaty w gwarze i młodzież uczy się co najmniej kilku słów, aby bynajmniej zaimponować swoim znajomym z Mazowsza czy Mazur.
Są osoby, które darzą język niemiecki niechęcią, czy to przez historię, czy po prostu przez własne uprzedzenia. Jednakże te same osoby nie zdają sobie sprawy, że posługują się elementami tego języka w życiu codziennym. Jak się okaże, ten język tzw. "obcy" wcale nie jest taki obcy i dzięki niemu możemy się dowiedzieć czegoś nowego o Naszej kulturze lokalnej.
Sama jestem Wielkopolanką. Urodziłam i uczę się w Poznaniu. Chciałabym przedstawić Wam listę kilku słów w Naszej gwarze.
akuratnie - dokładnie
bana - pociąg (z niemieckiego Bahn)
chapnąć - złapać
chichrać się - śmiać się
ancug - garnitur (z niemieckiego Anzug)
echt - prawdziwy (z niemieckiego echt)
fater - ojciec (z niemieckiego Vater)
kapnąć - zrozumieć (z niemieckiego kapieren)
kamlot - kamień
gira - noga
bryle - okulary (z niemieckiego Brillen)
bimba - tramwaj
hista - historia
giwera - strzelba (z niemieckiego Gewehr)
ganc egal - obojętnie (z niemieckiego Ganz egal)
nygus - leń
ruk-cuk - prędko (z niemieckiego Rückzug)
cug - przeciąg (z niemieckiego Zug)
lajsnąć se - sprawić sobie
maciupci - mały
pyra/kartofel - ziemniak (z niemieckiego Kartoffel)
Comments